Aetofolia

• Η Βρετανία μπήκε στην Ε.Ο.Κ. και νυν Ε.Ε. όχι επειδή το επιθυμούσε πραγματικά, απλώς επειδή ήθελε για λογαριασμό των Η.Π.Α. να την κάνει μπάχαλο. Ποτέ δεν είχε καλές σχέσεις με τους υπόλοιπους εταίρους, κυρίως επειδή συνέχιζε να συμπεριφέρεται σαν να βρίσκεται στον 19ο αιώνα όταν η ηπειρωτική Ευρώπη ήταν ακόμα το προνομιακό πεδίο άσκησης της πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε».
• Με την εισδοχή της Βρετανίας στην Ε.Ε. υπήρξε μια διευθέτηση αρχικά και στη συνέχεια «πάγωμα» των διαφορών των υπολοίπων μελών αυτήν. Υπήρξε μια ρύθμιση των διμερών σχέσεων η οποία σε κάποιες περιπτώσεις κατορθώθηκε εξ’ αιτίας των κοινών (εμπορικών κυρίως) συμφερόντων και με την οποία παραμερίστηκαν αρνητικά συναισθήματα δεκαετιών ή και αιώνων ακόμα, από τότε που η Βρετανία εξανάγκαζε με διάφορους τρόπους τους υπόλοιπους να συμπεριφέρονται όπως αυτή ήθελε. Όλη αυτή η διευθέτηση έχει πλέον καταρρεύσει και τίποτα δεν εγγυάται ότι μπορεί να επανέλθει όπως πριν. Παράδειγμα εχθρικής αντιμετώπισης της Βρετανίας από κράτος μέλος της Ε.Ε. είναι το ζήτημα του Γιβραλτάρ το οποίο η Βρετανία έχει αφαιρέσει από την επικράτεια της Ισπανίας για περισσότερο από 3 αιώνες. Μετά το BREXIT το ζήτημα αυτό άνοιξε πάλι.
• Οι Βρετανοί ψήφισαν όπως ψήφισαν την προηγούμενη Πέμπτη (23 Ιούνη) έχοντας υπ’ όψη τους διαφορετικά πράγματα ο καθένας και όχι κατ’ ανάγκη τα ζητήματα των σχέσεων τους με την Ε.Ε. Αλλά στο σημείο αυτό θα επανέλθω στην διατύπωση των διδαγμάτων.
• Οι Βρετανοί που ψήφισαν υπέρ της εξόδου (αλλά όχι μόνον αυτοί) δεν είχαν ιδέα τι επιπτώσεις θα έχει στην καθημερινότητα τους η επιλογή τους αυτή, ακριβώς επειδή δεν γνώριζαν τίποτα για τις σχέσεις της Βρετανίας με την Ε.Ε. και τον βαθμό αλληλεπίδρασης τους. Από την άποψη αυτή δεν είναι παράλογο το εύρημα της GOOGLE σύμφωνα με το οποίο οι Βρετανοί επέδειξαν στις διαδικτυακές αναζητήσεις τους ιδιαίτερο ενδιαφέρον για ότι σχετίζεται με την Ε.Ε. και τις σχέσεις της με την χώρα τους αφού είχαν ήδη ψηφίσει (βλέπε εδώ). Και στο σημείο αυτό θα επανέλθω παρακάτω στα διδάγματα που προκύπτουν από το Βρετανικό δημοψήφισμα.
• Είναι τελείως διαφορετικό να επιχειρηματολογείς υπέρ της εξόδου προεξοφλώντας την ήττα (έχοντας έτοιμες τις απαραίτητες δικαιολογίες) και άλλο να διαχειρίζεσαι τις ευθύνες της ανέλπιστης νίκης σου. Η αναγνώριση από αρκετούς θιασώτες της εξόδου ότι τα επόμενα 10 χρόνια θα είναι πολύ δύσκολα γιατί στην διάρκεια τους θα απαιτηθούν μεγάλες και επώδυνες προσαρμογές αποτελεί την πρώτη και σημαντικότερη ήττα των νικητών του δημοψηφίσματος, οι οποίοι βάσισαν την εκστρατεία τους κυρίως στο ψυχολογικό κομμάτι.
• Εφ’ όσον οι Βρετανοί αποφάσισαν την έξοδο από την Ε.Ε. το συνεπές με την απόφαση τους αυτή θα ήταν ν’ αναθέσουν και την διακυβέρνηση (την διαχείριση των επιπτώσεων της) σ’ αυτούς που την επιθυμούσαν διακαώς. Οι Φάρανζ & Σία οφείλουν ν’ αναλάβουν την Αρχή (και τις ευθύνες τους) αποδεικνύοντας ότι δεν έλεγαν τόσο καιρό μπούρδες και αερολογίες.
• Η Ε.Ε. (ως γραφειοκρατία) δεν έχει κανένα λόγο να διευκολύνει τους Βρετανούς (με τους οποίους ανέκαθεν υπήρχε μια σχέση έλξης-απώθησης) όχι μόνο γιατί ποτέ δεν τα πήγαιναν καλά μαζί της, αλλά κυρίως επειδή το τελευταίο διάστημα έκανε αρκετές παραχωρήσεις στην Κυβέρνηση Κάμερον προκειμένου έτσι να διευκολυνθεί η παραμονή της Βρετανίας στην Ένωση. Συνεπώς τώρα η γραφειοκρατία της Ε.Ε. (αλλά και οι υπόλοιπες Κυβερνήσεις) δικαιούνται να νοιώθουν «προδομένες».
• Η νέα «ειδική» σχέση της Βρετανίας με την Ε.Ε. προφανώς δεν θα είναι ίδια με αυτήν που είχε ως μέλος της. Ούτε ενδεχομένως να είναι αντίστοιχη αυτής που προσφέρεται στα προς ένταξη μέλη, αφού η Βρετανία ήταν μέλος και αποχώρησε.
• Ο ρόλος της Βρετανίας στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει πλέον μειωθεί σημαντικά. Αυτό σημαίνει πως τράπεζες (κυρίως Αμερικάνικες) θα μετακινηθούν από το Λονδίνο και την Βρετανία στην Φρανκφούρτη και τη Γερμανία, και δευτερευόντως σ’ άλλες χώρες όπως η Ολλανδία. Ήδη αρκετές τράπεζες έχουν ανακοινώσει κάποιες χιλιάδες απολύσεις στα υποκαταστήματα τους στο Λονδίνο και το Σίτυ (τον μεγαλύτερο φορολογικό παράδεισο της Βρετανίας).
• Η ελεύθερη μετακίνηση ατόμων και κεφαλαίων (την οποία τόσο έχει ανάγκη όση από την εξαγωγική βιομηχανία της Βρετανίας έχει απομείνει) σύντομα θα είναι παρελθόν και η όποια «ειδική» σχέση δεν θα την αποκαταστήσει ποτέ πλήρως (αλλιώς δεν θα είχε νόημα να είναι κάποιος πλήρες μέλος). Οι Βρετανοί πολίτες θα χρειάζονται πλέον βίζα, ενώ και οι μετακινήσεις τους θα είναι ακριβότερες.
• Προκειμένου να σταθεί εκτός Ε.Ε. η Βρετανία πρέπει να ανασχεδιάσει την παραγωγική της βάση. Η διαδικασία αυτή θα έπρεπε να έχει ήδη ολοκληρωθεί πριν την έξοδο της από την προστασία που προσφέρει σε σημαντικό βαθμό η Ε.Ε.
• Η σημασία της Βρετανίας συνολικά για τη Ε.Ε. είναι μικρότερη απ’ ότι της Ε.Ε. για την Βρετανία (ειδικά στον τομέα της ελεύθερης διακίνησης ατόμων και κεφαλαίων). Όπως μας έχει δείξει η εμπειρία η απώλεια μιας αγοράς αναπληρώνεται ευκολότερα και γρηγορότερα από την απώλεια του βιοτικού επιπέδου στην αγορά που χάθηκε (που σταμάτησε να εξάγει αλλά και να εισάγει τ’ απαραίτητα γι’ αυτήν).
• Από τα στοιχεία προκύπτει πως στην παρούσα φάση το εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας-Βρετανίας είναι θετικό για την Χώρα μας η οποία εξάγει προϊόντα συνολικής αξίας 2,5 δις. Ευρώ και εισάγει αντίστοιχα προϊόντα συνολικής αξίας 1,19 δις. Ευρώ. Το περίεργο είναι τι είδους προϊόντα εξάγουμε στην Βρετανία. Στην Βρετανία λοιπόν εξάγουμε σε ποσοστό 60,5% βιομηχανικά και σε ποσοστό 29,5% γεωργικά. Τα βιομηχανικά προϊόντα που εξάγουμε είναι: φάρμακα, πετρελαιοειδή, σωλήνες, προϊόντα αλουμινίου, ηλεκτρικοί αγωγοί. Τα αγροτικά προϊόντα είναι: τυριά, σταφύλια, σταφίδες, γιαούρτι και ντοματοπολτό (για περισσότερα βλέπε εδώ).  
• Η απότομη αλλαγή στις εμπορικές σχέσεις που προκαλεί η έξοδος της Βρετανίας από την Ε.Ε. οδηγεί στην διάλυση του το Ηνωμένο Βασίλειο. Ήδη η Σκωτία (εξαγωγέας ουίσκι) και η Β. Ιρλανδία (επίσης εξαγωγέας ουίσκι για την οποία έχει χυθεί τόσο αίμα) επιθυμούν μέσω των δικών τους δημοψηφισμάτων (ή άλλων διαδικασιών) ν’ ανεξαρτητοποιηθούν. Και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος αν και που θα σταματήσουν οι διαλυτικές τάσεις άμα ξεκινήσουν. Είναι γνωστό ότι όσο μεγαλύτερη είναι μια χώρα (ή εναλλακτικά όσο μεγαλύτερη πρόσβαση έχει σε αγορές και πόρους) τόσο πιο αυτάρκης από οικονομικής άποψης είναι. Άλλες φωνές που ζητούν την ανεξαρτητοποίηση της σημερινής πρωτεύουσας (του Λονδίνου) όσο γραφικές και αν ακούγονται τόσο εκφράζουν το ολοένα διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ των πολιτών ενός πρώην μεγάλου Έθνους.
• Ενός Έθνους το οποίο δοκιμάζεται από την οικονομική στενότητα, αποδεικνύοντας ότι βασικός συγκολλητικός παράγοντας είναι η οικονομική ευμάρεια και μετά όλα τ’ άλλα. Ενός Έθνους το οποίο στην διάρκεια του χρόνου έχει χάσει εδάφη, οικονομική δύναμη και ισχύ (ήταν κάποτε Αυτοκρατορία). Ενός Έθνους του οποίου η συνοχή έχει κατακερματιστεί καθώς τα οικονομικά συμφέροντα των μελών του διαφέρουν αναλόγως της καταγωγής, της ηλικίας, του μορφωτικού επιπέδου και του εργασιακού προσανατολισμού. Βέβαια το ίδιο συμβαίνει σ’ όλα τα Έθνη (ειδικά σ’ όσα είναι προσανατολισμένα στις διεθνείς αγορές όπως μέχρι τώρα ήταν το Βρετανικό) για την επιβίωση τους και δεν είναι περιχαρακωμένα (απομονωμένα). Επιπλέον η Βρετανία ως πολυφυλετικό εξ’ αιτίας της αποικιοκρατίας Έθνος έχει τα προβλήματα συνοχής στον μέγιστο βαθμό σε σχέση με άλλα έθνη. Η διαφορά στην ψήφο των αστικών κέντρων με την επαρχία (ειδικά αυτών που ζουν στους ρυθμούς της διεθνούς αγοράς) και η ανάλυση της ψήφου ανά ηλικία, μορφωτικό επίπεδο και εισόδημα αποδεικνύει τον διαφορετικό προσανατολισμό των Βρετανών ψηφοφόρων, ο οποίος απειλεί να διαμελίσει την Βρετανία τόσο οικονομικά όσο και ψυχολογικά.

Ο πίνακας των διαπιστώσεων θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ ακόμα χωρίς να προκύψει κάτι σημαντικότερο απ’ όσα ήδη κατέγραψα. Τα διδάγματα που μπορούμε ν’ αντλήσουμε από το Βρετανικό δημοψήφισμα (όπως άλλωστε και από το δικό μας από το οποίο συμπληρώνεται 1 χρόνος στις 5 Ιούλη) είναι κοινά και για τις δύο περιπτώσεις και μάλλον αναμενόμενα. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία και από τα διδάγματα είναι η απάντηση στην ερώτηση που προκύπτει αβίαστα μετά την εξαγωγή τους.

Δίδαγμα 1ο: Αναφέρθηκα παραπάνω στην διαπίστωση ότι πολλοί Βρετανοί ψήφισαν αγνοώντας ακόμα και τις βασικές παραμέτρους του BREXIT. Η πολύ μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων όταν τίθεται ένα ερώτημα για τις διεθνείς σχέσεις της χώρας τους ψηφίζει με βάση την εσωτερική κατάσταση και ενδεχομένως με την ομιχλώδη άποψη που έχει για τα οφέλη και τις επιπτώσεις από την σχέση αυτή. Η ψήφος καθορίζεται είτε από την γενικότερη πολιτική τοποθέτηση καθενός (ειδικά όταν η οικονομική του κατάσταση δεν επηρεάζεται άμεσα από την απόφαση που καλείται να πάρει), είτε από το αν οι επιπτώσεις στο επάγγελμα του ψηφοφόρου είναι θετικές ή αρνητικές. Σε πολλές περιπτώσεις ο πολίτης ψηφίζει για να «τιμωρήσει» την Κυβέρνηση, αντί να επιλέξει θετικά κάποιους άλλους. Δεδομένου ότι ελάχιστοι από τους ψηφοφόρους έχουν το γνωστικό επίπεδο για να κατανοήσουν κάποιες από τις πλευρές του ζητήματος για το οποίο ζητείται η γνώμη τους και απ’ αυτούς ακόμη λιγότεροι έχουν την όρεξη να καταπιαστούν μ’ αυτό, γίνεται προφανές πόσο εύκολη είναι η διαμόρφωση (χειραγώγηση) του αποτελέσματος απ’ όσους στοχεύουν μόνο και κατευθείαν στο συναίσθημα.

Η ψευδαίσθηση πολύπλευρης ενημέρωσης που δίνει η ύπαρξη τόσων μέσων (τα οποία τις περισσότερες φορές απλά αναπαράγουν το ένα το άλλο) δεν πρέπει ούτε σαν άλλοθι να εκλαμβάνεται ότι τελικά «παράγει» ενημερωμένους ψηφοφόρους. Στο κάτω-κάτω ελάχιστοι αλλάζουν την αρχική τους προσωπική άποψη για ένα θέμα εξ’ αιτίας των όσων άκουσαν, θεωρώντας ότι είτε αυτοί ξέρουν καλύτερα είτε ότι όσα ακούνε είναι κατευθυνόμενη προπαγάνδα. Αν οι κυβερνώντες επιθυμούν όντως την γνώμη των πολιτών τους, τότε θα έπρεπε να διενεργούν δημοψήφισμα για κάθε σημαντική απόφαση (από την νέα Κ.Α.Π. ως την υπογραφή νέας εμπορικής συμφωνίας ή την είσοδο/έξοδο από τον Διεθνή Οργανισμό Εμπορίου). Η ως σήμερα όμως εμπειρία αποδεικνύει ότι ο θεσμός του δημοψηφίσματος ενεργοποιείται επιλεκτικά και όπου οι κυβερνώντες θέλουν να ρίξουν τις ευθύνες στους εντολείς τους αντί να τις αναλάβουν οι ίδιοι.

Άρα δεν δίνεις ποτέ το δικαίωμα στον λαό ν’ αποφασίσει για κάτι τόσο σύνθετο, ειδικά όταν δεν βρισκόμαστε στην εποχή της Άμεσης Δημοκρατίας αλλά έχουμε περάσει στην εποχή της διακυβέρνησης μέσω εκπροσώπων, εκτός αν η προσφυγή σε δημοψήφισμα γίνεται για άλλοθι ή για να βγούν οι κυβερνώντες από την δύσκολη θέση.

Δίδαγμα 2ο: Ο ψηφοφόρος αποφασίζει με βάση την τσέπη του, δηλαδή με βάση τις πραγματικές ή φανταστικές (ενδεχόμενες) επιπτώσεις που έχουν στα οικονομικά του τα υπό ψήφιση ζητήματα. Είναι ευκολότερο να κατανοήσει τις άμεσες συνέπειες (δίνουμε τόσα λεφτά στον Κοινοτικό Προϋπολογισμό κάθε χρόνο, εισπράττουμε τόσα από την Ε.Ε.) παρά τις έμμεσες θετικές ή αρνητικές συνέπειες, η πλήρης χαρτογράφηση των οποίων είναι πολλές φορές δύσκολη ακόμα και για τους «ειδικούς». Ο ψηφοφόρος δίνει προσοχή κυρίως σ’ όσα αφορούν περικοπές ή έξοδα και λιγότερο σε μελλοντικά και πιθανά έσοδα τα οποία μικρή μόνο επίπτωση θα έχουν στα οικονομικά του. Δυσκολεύεται ν’ αντιληφθεί (ή δεν θέλει) τα έμμεσα οφέλη που μπορεί να προκύπτουν από μια διεθνή συμφωνία ή έναν Διεθνή Οργανισμό. Ο ψηφοφόρος αποφασίζει με βασικό κριτήριο αν η δουλειά του επηρεάζεται θετικά ή αρνητικά στην περίπτωση μας από την παραμονή στην Ε.Ε., ενώ όταν δεν τίθεται τέτοιο θέμα η απόφαση του όπως σημείωσα παραπάνω προσδιορίζεται από την πολιτική του τοποθέτηση ή και την διάθεση να τιμωρήσει τους κυβερνώντες.    

Άρα το να ζητείται η γνώμη του ψηφοφόρου σε τέτοια ζητήματα περικλείει τον κίνδυνο του να βλέπεις το δέντρο και να χάνεις το δάσος. Ειδικά στην περίπτωση που του κόψεις τον «δωρεάν άρτο» και τα «θεάματα» κινδυνεύεις όταν βρεθεί μπροστά στην κάλπη να σε «μαυρίσει» ακόμα και αν έχεις φτιάξει μια Αυτοκρατορία όπως η Ρωμαϊκή, η Βυζαντινή ή η Βρετανική. Το «πόπολο» (οι πληβείοι των Ρωμαίων) συμπεριφέρεται προβλέψιμα μόνο όσο καιρό είναι χορτάτο. Όταν οι συνθήκες αλλάξουν προς το χειρότερο τότε ξαφνικά θυμάται όλα τα στραβά των κυβερνώντων και ξεσηκώνεται εναντίον τους για να τους εκδικηθεί για τις περικοπές.

Επειδή προβάλλεται σε πολλές παραλλαγές το ίδιο ηλίθιο επιχείρημα της χαμένης Εθνικής Κυριαρχίας (η οποία καθορίζεται πάντα και μόνον από τα οικονομικά δεδομένα της Χώρας και συγκεκριμένα από την παραγωγική της βάση και όχι τα χρέη όπως νομίζουν πολλοί) θα δώσω το επόμενο παράδειγμα από τον χώρο των επιχειρήσεων με το οποίο θεωρώ ότι ξεκαθαρίζεται μια και καλή το ζήτημα:

Στο λιανεμπόριο και ειδικά στον χώρο των σούπερ μάρκετ υπάρχουν δεκάδες αλυσίδες τα μεγέθη των οποίων ποικίλλουν από πολύ μικρές έως πολύ μεγάλες. Από τα μέσα (περισσότερο τα τέλη) της δεκαετίας του ’80 και εξ’ αιτίας της αύξησης της κατανάλωσης αλλά και των ετικετών προϊόντων που κυκλοφορούσαν άρχισε να διαφαίνεται η σημασία των συμφωνιών μεταξύ των εισαγωγέων και των παραγωγών με τα σούπερ μάρκετ. Από τη στιγμή εκείνη άρχισαν οι πρώτες ομαδοποιήσεις που οδήγησαν στην εμφάνιση 3-4 «ομίλων αγορών» στους οποίους συμμετείχαν οι αλυσίδες των σούπερ μάρκετ.

Εκτός των «ομίλων αγορών» που σήμαινε και την μονομερή (χωρίς τη συμμετοχή άλλων) διαπραγμάτευση με τους προμηθευτές μπορούσαν να παραμείνουν (με την προϋπόθεση ότι το επιθυμούσαν) μόνον είτε οι πολύ μεγάλες αλυσίδες, είτε αυτές που είχαν τέτοια ρευστότητα ώστε να είναι σε θέση να προπληρώνουν τις αγορές τους και έτσι να πετυχαίνουν καλύτερες τιμές π.χ. Σκλαβενίτης. Φυσικά το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης καθοριζόταν τόσο από το μέγεθος μεταξύ των κάθε φορά διαπραγματευομένων όσο και από τις πρακτικές που εφάρμοζαν οι υπόλοιποι «όμιλοι αγορών».

Σήμερα και μετά τις ανακατατάξεις στον κλάδο έχει απομείνει βασικά ένας «όμιλος αγορών» ο ΕΛ.ΟΜ.Α.Σ. ο οποίος έχει μέλη του 32 τοπικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ (βλέπε εδώ). Θέτω τώρα το ρητορικό ερώτημα στο οποίο φαντάζομαι ότι η απάντηση είναι προφανής:

Η αλυσίδα σούπερ μάρκετ ΓΕΓΟΣ η οποία έχει καταστήματα σε Μαρκόπουλο Μεσογαίας, Πόρτο Ράφτη και Λούτσα με συνολικά 6 καταστήματα που θα έχει τις καλύτερες ελπίδες να επιτύχει την καλύτερη γι’ αυτήν συμφωνία; Μέσα ή έξω από τον ΕΛ.ΟΜ.Α.Σ.;

Για να σας βοηθήσω όπου ΕΛ.ΟΜ.Α.Σ. αντικαταστήστε με Ε.Ε. και ΓΕΓΟΣ με Ελλάδα και θα βρείτε την απάντηση που προκύπτει αβίαστα.

Απορίες και απάντηση.

• Αφού η Βρεττανία έχει να υπολογίζει στην Κοινοπολιτεία τι στην ευχή παρακαλούσε να μπεί στην Ε.Ο.Κ. (μπήκε με την τρίτη); Ούτε η Τουρκία τόσο παρακάλι.
• Αφού έχει την Νιγηρία, τον Καναδά και την Ινδία για να πουλά τ' αυτοκίνητα της τι την ήθελε την ενιαία αγορά της Ε.Ο.Κ. (και νυν Ε.Ε.);
• Αφού διαθέτει τόσους φορολογικούς παράδεισους για τους φοροφυγάδες (για να μην φορολογούνται τα κέρδη τους στις χώρες από τις οποίες προκύπτουν) τι ήθελε τη συμμετοχή της στην Ε.Ε.;

Η απάντηση είνια απλή: Υπάρχουν προϊόντα τα οποία η Βρετανία δεν μπορεί να τα πουλήσει στις αγορές των κρατών που αποτελούν την Κοινοπολιτεία, κάποια από τα οποία λίαν συντόμως ενδέχεται να της κουνήσουν μαντήλι. Γι' αυτό είχε ανάγκη να είναι μέλος της Ε.Ε. για να πουλά τ' ακριβά είδη της σε αγορές με μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη χωρίς να επιβαρύνονται από δασμούς.

Αντί επιλόγου…

Έχω βαρεθεί ν’ ακούω σχετικά με την πολιτική της Ε.Ε. που πρέπει ν’ αλλάξει και το έλλειμμα ηγετών που υπάρχει («δεν υπάρχουν πια μεγάλοι ηγέτες»). Αυτές οι κουβέντες εκστομίζονται τόσο από πολιτικούς όσο και από δημοσιογράφους. Όσοι υποστηρίζουν τα παραπάνω συγκρίνουν τις δεκαετίες του ’80 & ’90 όταν ταυτόχρονα υπήρξαν σε Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία μεγάλες πολιτικές προσωπικότητες με το σήμερα (σκόπιμα αφήνω έξω την Βρετανία με την Θάτσερ).

Η σύγκριση του τότε με το τώρα είναι τελείως λάθος. Όπως έχουμε σημειώσει σε πολλά μας κείμενα δεν διαμορφώνουν οι ηγέτες την οικονομική συγκυρία, αλλά διαμορφώνονται από αυτή. Κανένας λαοπρόβλητος ηγέτης δεν μπορεί να μοιράσει χρήμα στον λαό αν κάτι τέτοιο δεν επιτρέπεται από το σημείο του «οικονομικού κύκλου» που διανύουμε κάθε φορά. Οτιδήποτε διαφορετικό υποστηρίζεται είτε από άγνοια είτε σκόπιμα έχει ύποπτα ελατήρια καθώς χαϊδεύοντας τ’ αυτιά του κοινού του δημιουργεί την πεποίθηση ότι αν βρεθούν οι «σωστοί» ηγέτες τα πράγματα θα φτιάξουν, ενώ θα έπρεπε όλοι μας πλέον να γνωρίζουμε ότι την πραγματική εξουσία την έχουν οι τραπεζίτες επιφυλάσσοντας στους πολιτικούς τους ρόλους του κυματοθραύστη της λαϊκής αγανάκτησης και του καρπαζοεισπράκτορα.

Πιστεύω ότι με τα παραπάνω το θέμα και του Βρετανικού δημοψηφίσματος και των διδαγμάτων του εξαντλήθηκε. Καλά θα κάνουμε όλοι μας να έχουμε τα παραπάνω συνεχώς υπόψη μας εκτός αν θέλουμε κάθε επόμενη φορά να λέμε ότι «πέσαμε από τα σύννεφα».

27 Ιούνη 2016
παρατηρητής 1.